Një mësim për botën e kriptomonedhave nga kriza piramidale shqiptare - Business Magazine Albania

Një mësim për botën e kriptomonedhave nga kriza piramidale shqiptare

Sistemi alternativ i financave zëvendësoi dikur në Shqipëri  sistemin bankar sklerotik dhe të prapambetur nga ana teknologjike. Por mësimet nga shkatërrimi i saj dramatik mbeten të rëndësishme edhe sot. Në thelb, ajo që fillimisht u cilësua si një histori suksesi e sipërmarrjeve në sistemin post-komunist rezultoi të ishte një skemë piramidale me përmasa të mëdha.

Marketingu i shkëlqyer dhe premtimet e shumta krijuan një ekosistem informal, të decentralizuar, që lehtësoi kriminalitetin duke tërhequr turma njerëzish, që nuk morën parasysh paralajmërimet dhe as nuk ndoqën rregullat.

Tingëllon si  e dëgjuar apo jo? Lëvizja e papritur e kriptomonedhave ka sigurisht një lidhje midis industrisë digjitale dhe skemës Ponzi ( një mashtrim i cili ka ne thelb marrjen e parave nga kursimtarët apo investitorët. Për të joshur këta të fundit të “investojnë” skema ofron norma të larta kthimi me rrezik tepër të ulët. Më pas Skema e Ponzit procedon në të tillë mënyrë: Për t’i kthyer paratë investitorëve vjetër ajo përdor paratë e marra nga investitorët e rinj, për t’i kthyer paratë këtyre të fundit ajo merr paratë e investitorëve të tjerë që vijnë dhe kështu me radhë.)

Edhe skeptikët mund të mendojnë se krahasimi është pak i padrejtë. Mbi të gjitha, ka disa shpikje interesante nga kripto fermentimi, dhe është e qartë që ajo skemë po përdoret edhe sot. Por ka disa mësime delikate nga fiaskoja shqiptare për rregullatorët që tani kanë marrë në dorë botën e kriptovemonedhave.

Kriza piramidale e viteve 1990 në Shqipëri është aq magjepsëse sa ia vlen të eksplorosh çdo detaj të saj. Pas luftës së ftohtë, vendi fillimisht pa një rritje ekonomike që Fondi Monetar Ndërkombëtar e përshkoi si mbresëlënëse. Por bankat e saj në pronësi të shtetit ishin të dobëta dhe të bllokuara me kredi të shumta, duke kufizuar aftësinë e tyre për të rritur edhe më shumë financimin. Si rezultat, shqiptarët gjithnjë e më shumë u kthyen në një bandë të gjerë të tregtarëve të këmbimit valutor dhe bankave informale.

Fillimisht, edhe FMN mendoi se ishte diçka pozitive, falë  dërgesave të  shqiptarëve që jetonin jashtë vendit. Sidoqoftë,  më shumë se gjysma e 3 milion banorëve të Shqipërisë u përfshinë në skemat piramidale. Në kulmin e tyre, vlera nominale e skemave piramidale ishte e barabartë me gjysmën e prodhimit ekonomik vjetor të Shqipërisë.

Pavarësisht lidhjeve me krimin e organizuar, ata gëzuan respekt falë reklamave dhe politikanëve lokalë. Banka qendrore shqiptare paralajmëroi për rreziqet, por prokurorët nuk pranuan të zbatonin rregullat e saj. Në fillim të vitit 1997 skemat u shembën, duke shkaktuar trazira të dhunshme  dhe duke shkaktuar 2,000 viktima. Është mese e qartë, se paralelet midis skemave piramidale shqiptare dhe ekosistemit të sotëm të kriptomonedhave janë më shumë konceptuale sesa konkrete. Por të dyja mbështeteshin nga investimi i vazhdueshëm i parave.

Investimi i parave ishte magjia që shkaktoi skemat piramidale, nga normat e larta të interesit të premtuara nga skemat e investimeve shqiptare deri te ” ferma e prodhimit ” digjital të ditëve moderne . Edhe Nassim Nicholas Taleb , fillimisht një mbështetës i bitcoin,  ka arritur në përfundimin se këto skema nuk janë asgjë më shumë se një ” mashtrim ” që funksionon si një skemë Ponzi- me kriptovaluta të përdorura gjerësisht për të lehtësuar kriminalitetin.

Sidoqoftë, mësimet kryesore nga fiaskoja shqiptare janë se flluskat jashtë sistemit kryesor financiar mund të jenë shkatërruese; kur ato shpërthejnë. Ka pak diferencë midis “aktorëve të mirë” dhe “aktorëve të këqij”; dhe kostoja mund të jetë e jashtëzakonshme.

Zyrtarët shqiptarë nuk bënë asgjë pas shembjes së kompanive financiare. Për më tepër, ndërsa disa mund të kenë qenë të dyshimtë,  ka pasur shumë investime reale dhe shuma me vlera të mëdha. Sidoqoftë, kur skemat piramidale u shembën dhe varfëruan  pjesën më të madhe të popullsisë, shembja e tyre shkatërroi besimin te autoritetet dhe zhyti Shqipërinë në konflikte civile. Në mars 1997, një gazetë lokale shkruante: “Për momentin, supozoni se Shqipëria nuk ekziston”.

Megjithatë, përvoja shqiptare tregon rreziqet e mos angazhimit e rregullatorit.

Financial Times

Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.

Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.

Must watch
Business Mag Nr. #36 - Tetor 2024

Vjeshta solli rikthimin e aktiviteteve biznesore në ritmin e tyre të plotë, pas pushimeve të verës. Sipërmarrjet shqiptare, me dinamikat e tyre të pandalshme, janë aktualisht para një sfide dhe mundësie më të madhe. Proceset e përafrimit me BE-në krijojnë një mundësi për një treg më të madh, por kjo kërkon njëkohësisht përgatitjen të duhur për tregun.

Eventet e fundit, veçanërisht Future2Tech, tregoi se shumë kompani shqiptare, kryesisht në fushën e zhvillimit të Softwareve, po punojnë tashmë për tregun e huaj dhe janë kompani ndërkombëtare në kuptimin e plotë të fjalës. 

Në brendësi të këtij numri ne kemi sjellë histori brandesh dhe histori njerëzore; histori sipërmarrësish dhe profesionistësh, të cilët kanë investuar kohë dhe pasion në punët e tyre për të parë rezultatet që duken sot. Një prej brandeve për të cilin flasim sot, mbyll 3 dekada biznes në Shqipëri, diçka që vlen të marrë përgëzime nga të gjithë. 

Histori nga vendi dhe diaspora, rrugëtime në tregti, shërbim, apo edhe konsulencë, ky numër sjell një gamë të gjerë artikujsh, të shtrirë madje mes biznesit dhe artit, të cilat, kur ndërthuren, sjellin zhvillime shumë të bukura për shoqërinë.

Interesant është fakti se kushdo që …

Shiko më shumë
Na ndiqni në rrjetet sociale
0