Inteligjenca artificiale (AI) është përdorur për të parashikuar strukturat e pothuajse çdo proteine të bërë nga trupi i njeriut. Zhvillimi mund të ndihmojë në mbingarkesën e zbulimit të barnave të reja për të trajtuar sëmundjet, krahas aplikimeve të tjera.
Proteinat janë blloqe thelbësore të organizmave të gjallë-çdo qelizë që kemi në vete është e mbushur me to. Të kuptuarit e formave të proteinave është thelbësore për përparimin e mjekësisë.
Studiuesit përdorën një program të quajtur AlphaFold për të parashikuar strukturat e 350 mijë proteinave që u përkasin njerëzve dhe organizmave të tjerë.
Udhëzimet për krijimin e proteinave njerëzore përmbahen në gjenomet tona – ADN-ja që ndodhet në bërthamat e qelizave njerëzore. Ekzistojnë rreth 20 mijë nga këto proteina të shprehura nga gjenomi i njeriut. Kolektivisht, biologët i referohen këtij plotësimi të plotë si “proteoma”.
Duke komentuar rezultatet nga AlphaFold, Dr Demis Hassabis, shefi ekzekutiv dhe bashkëthemeluesi i kompanisë së inteligjencës artificiale Deep Mind, tha se “ne besojmë se është fotografia më e plotë dhe e saktë e proteomës njerëzore deri më tani.
“Ne besojmë se kjo punë përfaqëson kontributin më të rëndësishëm që AI ka dhënë në avancimin e gjendjes së njohurive shkencore deri më tani”.
Proteinat përbëhen nga zinxhirë blloqesh ndërtimi më të vegjël të quajtur aminoacide. Këto zinxhirë grupohen në mënyra të ndryshme të ndryshme, duke formuar një formë unike 3D. Forma e një proteine përcakton funksionin e saj në trupin e njeriut.
350 mijë strukturat e proteinave të parashikuara nga AlphaFold përfshijnë jo vetëm 20 mijë të përfshira në proteomën njerëzore, por edhe ato të të ashtuquajturve organizma model që përdoren në kërkimin shkencor, të tilla si E. coli, maja, miza e frutave dhe miu.
Ky hap gjigant në aftësi përshkruhet nga studiuesit e DeepMind dhe një ekip nga Laboratori Evropian i Biologjisë Molekulare (EMBL) në revistën prestigjioze Nature. AlphaFold ishte në gjendje të bënte një parashikim të sigurt të pozicioneve strukturore për 58% të aminoacideve në proteomën njerëzore. Pozicionet prej 35.7% ishin parashikuar me një shkallë shumë të lartë besimi – dyfishi i numrit të konfirmuar nga eksperimentet.
Teknikat tradicionale për të përpunuar strukturat e proteinave përfshijnë kristalografinë me rreze X, mikroskopinë elektronike kriogjenike (Cryo-EM) dhe të tjera. Format 3D përcaktohen shpesh si pjesë e hetimeve shkencore, por asnjë projekt deri më tani nuk kishte struktura të përcaktuara sistematikisht për të gjitha proteinat e bëra nga trupi.
Vetëm 17% e proteomës është e mbuluar nga një strukturë e konfirmuar eksperimentalisht. Duke komentuar parashikimet nga AlphaFold, profesor McGeehan tha se “është vetëm shpejtësia – fakti që po na merrte gjashtë muaj për çdo strukturë dhe tani duhen disa minuta. Ne me të vërtetë nuk mund ta kishim parashikuar që do të ndodhte kaq shpejt. ”
Ndërsa, profesor, Edith Heard, nga EMBL tha se “kjo do të jetë transformuese për të kuptuar se si funksionon jeta. Kjo sepse proteinat përfaqësojnë blloqet themelore të ndërtimit nga të cilat bëhen organizmat e gjallë”.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
Albanian
English