Një ish-hetues ka ndarë disa sjellje tipike që shfaqin gënjeshtarët dhe mënyrat sesi t”i trajtoni ato. Ndër të tjera ai është shprehur: “Shpesh më pyesin se si një ish-hetues i Inteligjencës Njerëzore (HUMINT) mund të më ndihmojë të shndërrohem në liderin e biznesit që dua të jem në një fushë që nuk ka të bëjë fare me hetimin e aktiviteteve kriminale të terroristëve. Shumica e klientëve të mi punojnë në burimet njerëzore, marrëdhëniet e punonjësve, shitjet dhe hetimet e lidhura me financat. Ata janë sipërmarrës dhe pronarë biznesi, drejtues të C-Suite, trajnerë dhe auditorë. Unë u largova nga bota e marrjes në pyetje shumë kohë më parë dhe ende përdor aftësitë e mia HUMINT për të udhëhequr biseda sfiduese me besim dhe autoritet për të identifikuar me saktësi mashtrimin dhe për të shkuar pas së vërtetës. Në dy dekadat e fundit të intervistimit, mund të them me saktësi se gënjeshtarët shfaqin të njëjtat sjellje mashtruese.”
Këtu janë pesë sjellje mashtruese që duhet t’i kushtoni vëmendje dhe si t’i trajtoni ato sjellje kur i hasni:
1. Pamundësia për t’iu përgjigjur po ose jo
Testi më i lehtë për t’i dhënë dikujt që besoni se po e fsheh të vërtetën është t’i bëni një pyetje po/jo, si p.sh.: “A jeni të sinqertë me mua?” Arsyeja është se ata që thonë të vërtetën zakonisht i përgjigjen një pyetjeje të mbyllur shpejt dhe shkurt me një përgjigje po ose jo, ndërsa gënjeshtarët priren të shmangin përgjigjen ndaj tyre. Gënjeshtarët priren të mbishesin një përgjigje po ose jo, sepse nuk besojnë se është mjaft bindëse. Si rezultat, ata zakonisht do të thonë “absolutisht, gjithmonë” për po dhe “Unë kurrë” për jo. Bëni një pyetje të mbyllur dhe më pas dëgjoni përgjigjen. A është e vërtetë, apo mashtruese?
2. Mungojnë përemrat “unë” dhe “imi”.
Përemrat luajnë një rol të madh në zbulimin e mashtrimit. Përemrat pronorë “unë” dhe “imi” tregojnë se një person po merr pronësinë e asaj që thotë. Në mënyrë tipike, gënjeshtarët do t’i zëvendësojnë ata dy përemra me përemra të tjerë si “ju”, “ne”, ose “ata”, ose do t’i shmangin ata krejtësisht kur nuk duan të marrin pronësinë e njohurive ose informacionit.
Për shembull, nëse pyet një punonjës që pretendohet se është përfshirë në një shkelje të etikës: “Çfarë ndodhi?” dhe ata përgjigjen me: “Ne po përpiqemi të kuptojmë se çfarë ka ndodhur.” Ata mund të shmangin përgjegjësinë sepse nuk thanë: ” Po përpiqem të kuptoj se çfarë ka ndodhur”. Kujtoni Anthony Weiner, kur po gënjente, ai tha: “Ne po përpiqemi të kuptojmë se kush e dërgoi tweet-in nga llogaria ime”. Ai merr përgjegjësi për llogarinë e tij, por JO për përpjekjen për të kuptuar se kush e dërgoi tweet-in, sepse ai e dinte se ai e dërgoi atë. Një mënyrë e shkëlqyer për të trajtuar këtë sjellje është të pyesni: “Ju dhe kush po përpiqeni ta kuptoni këtë?”
3. Mospërputhja e sjelljes
Mospërputhja e sjelljes është treguesi më i saktë i mashtrimit. Ndodh kur gjuha e trupit bie ndesh me gjuhën e të folurit. Kur jeni të sinqertë, fjalët, zëri, emocionet, shprehjet e fytyrës dhe gjestet janë natyrshëm në sinkronizim; kur gënjeni, ato janë të papërputhshme. Dy shembuj të shkëlqyeshëm të mospërputhjes së sjelljes që janë të lehta për t’u identifikuar përfshijnë ngritjen e shpatullave dhe tundjen e kokës.
Ju do të ngrini supet në pasiguri kur dyshoni në atë që po thoni. Nëse dikush thotë: “Unë e di saktësisht se çfarë ka ndodhur” dhe ata ngrenë supet, ju keni një problem. Ata po dyshojnë në atë që thonë dhe po ashtu edhe ju. Në shumicën e kulturave, tundja e kokës nënkupton “po” dhe tundja e kokës nënkupton “jo”. Nëse dikush thotë : ” Më pëlqen ideja jote “, por tund kokën anash, mund të mos i pëlqejë. Kur shihni sjellje të papërshtatshme tek dikush, mos i besoni. Në vend të kësaj, pyetini ata: “Pse duhet t’ju besoj?” Një person i vërtetë zakonisht do të thotë: “Sepse po ju them të vërtetën”. Çdo përgjigje tjetër duhet të jetë e dyshimtë.
4. Perde tymi
Një perde tymi është një hile për të maskuar qëllimet, ose veprimet e vërteta të dikujt. Njerëzit do të përpiqen të shmangin përgjigjen e një pyetjeje duke e çuar bisedën në një temë tjetër, kështu që ju përqendroheni në mashtrimin e tyre dhe jo në atë që ka ndodhur në të vërtetë.
Këtu është një shembull: Drew Peterson, një ish-polic tani në burg për vrasjen e gruas së tij të tretë, ndërsa gruaja e tij e katërt është ende e zhdukur, gjatë një interviste me Larry King, tha se martesa e tij me gruan e tij të katërt po kalonte periudha të vështira, sepse ajo kurohej për depresionin pasi motra i vdiq. Kjo është një maskim i madh për të fajësuar problemet e tyre martesore. Ai gjithashtu pretendoi se ajo kishte ikur me një djalë tjetër. Një tjetër mbulim për ta nxjerrë jashtë vëmendjes së hetimit.
Kur bëni pyetje për të zbuluar të vërtetën , nëse një gënjeshtar nuk dëshiron që ju ta dini të vërtetën, ai mund të përpiqet ta maskojë atë dhe të përdorë një perde tymi për të tërhequr vëmendjen tuaj diku tjetër. Nëse vëreni dikë duke përdorur një perde tymi, ridrejtoni bisedën në temën në fjalë!
5. Si tingëllojnë gënjeshtarët
Për të zbuluar gënjeshtrat, duhet të përqendroheni në fjalët që thonë njerëzit dhe mënyrën se si ato tingëllojnë. Kur shumica e njerëzve gënjejnë, ata bëhen nervozë dhe kordat e tyre vokale mund të shtrëngohen, duke ngritur zërin e tyre. Ata gjithashtu do të ndryshojnë në mënyrë të pandërgjegjshme ritmin e të folurit të tyre. Gënjeshtarët mund të përpiqen të flasin më shpejt për të shmangur marrjen në pyetje, ndërsa të tjerët ngadalësojnë shpejtësinë, sepse ata përpiqen të mendojnë se çfarë të thonë. Ata mund të jenë aq të shqetësuar sa aftësitë e tyre njohëse po pakësohen, kështu që do të flasin më ngadalë. Sido që të jetë, norma e të folurit të tyre do të ndryshojë kur ata gënjejnë.
Më në fund, kur dikush ju gënjen, ai mund të fillojë të marrë frymë rëndë dhe ju do ta dëgjoni duke marrë frymë. Në thelb, atyre u mungon fryma, sepse rrahjet e zemrës së tyre janë rritur për shkak të luftimit. Pra, kur dëgjoni një ndryshim në mënyrën se si tingëllon dikush, hetojeni atë! Bëni pyetje për atë temë specifike për të zbuluar të vërtetën.
Këto pesë sjellje janë shumë të sakta kur deshifrohet midis së vërtetës dhe mashtrimit. Leximi rreth tyre ka rritur ndërgjegjësimin tuaj për ta, kështu që herën tjetër që do të keni ndjenjën se dikush nuk është i sinqertë, pyesni veten nëse ai demonstroi një nga këto pesë sjellje mashtruese.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
