Pas një nate pa gjumë, qoftë nga studimi deri vonë, stresi apo mendimet që nuk të lënë të flesh, shumica prej nesh zgjohen me një ndjesi të çuditshme, kokë e rëndë, përqendrim i dobët dhe konfuzion, sikur truri po funksionon në “slow motion”. Tani, shkencëtarët mendojnë se kanë gjetur shpjegimin biologjik pas kësaj gjendjeje.
Një studim i ri nga MIT (Massachusetts Institute of Technology) tregon se mungesa e gjumit ndikon drejtpërdrejt në mënyrën se si lëngu cerebrospinal (CSF) qarkullon në tru, një proces jetik për pastrimin e mbetjeve që grumbullohen gjatë ditës dhe për funksionimin normal të trurit.
Normalisht, ky “pastrim” ndodh gjatë gjumit. Por kur nuk flemë mjaftueshëm, truri përpiqet të kompensojë, duke aktivizuar valë të papritura të këtij lëngu edhe gjatë zgjimit. Problemi? Këto valë dëmtojnë ndjeshëm përqendrimin dhe vëmendjen.
“Nëse nuk fle, valët e këtij lëngu fillojnë të shfaqen gjatë zgjimit, kur normalisht nuk duhet të ndodhin,” shpjegon Laura Lewis, autore kryesore e studimit. “Kjo vjen me një kosto të qartë: dështimin e përqendrimit.”
Për studimin, shkencëtarët analizuan 26 vullnetarë, fillimisht kur ishin të pushuar dhe më pas pas një nate pa gjumë. Të nesërmen në mëngjes, pjesëmarrësit iu nënshtruan skanimeve të avancuara të trurit (fMRI), ndërsa u testuan me detyra vizuale dhe dëgjimore që matnin vëmendjen, reagimin dhe aktivitetin cerebral.
Rezultatet ishin të qarta: personat e privuar nga gjumi reagonin më ngadalë, gabonin më shpesh dhe në disa raste nuk e kuptonin fare ndryshimin e stimulit. Pikërisht në ato momente, studiuesit vunë re se lëngu cerebrospinal dilte nga truri, dhe rikthehej vetëm pasi përqendrimi rifillonte.
“Kur vëmendja dështon, lëngu largohet nga truri. Kur rikthehet përqendrimi, ai kthehet sërish brenda,” shpjegon Lewis.
Studimi zbuloi gjithashtu se këto momente shoqëroheshin me ulje të ritmit të frymëmarrjes, rrahjeve të zemrës dhe ngushtim të bebëzave të syrit, duke treguar se nuk bëhet fjalë vetëm për lodhje mendore, por për një reagim të të gjithë trupit.
Sipas autores kryesore të studimit, Zinong Yang, truri i lodhur përpiqet të hyjë për pak çaste në një “gjendje të ngjashme me gjumin”, për të rikuperuar funksionet njohëse.
“Kjo tregon se ekziston një sistem i vetëm që kontrollon njëkohësisht përqendrimin, qarkullimin e lëngjeve në tru dhe funksionet bazë të trupit,” theksojnë studiuesit.
Mesazhi është i qartë, mjegullimi mendor pas mungesës së gjumit nuk është thjesht ndjesi, është një proces real biologjik. Dhe ndoshta arsyeja më e fortë pse gjumi duhet të jetë prioritet, jo luks.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
